Როდესაც სტრესის წყაროს კონტროლი ჩვენს შესაძლებლობებს აღემატება და არ ვიცით, პროტესტი როდის ან რა შედეგით დასრულდება, კრიზისით გამოფიტვის რისკის წინაშე ვართ.
გვახსოვდეს, რომ გადაღლა ბუნებრივი რეაქციაა გახანგრძლივებულ კრიზისზე, რომლის საწყის ეტაპზე თუ მოზღვავებულ ენერგიასა და ოპტიმიზმს ვგრძნობთ, მას ბრაზი ცვლის, რასაც ეჭვი, უიმედობა და სასოწარკვეთილება ენაცვლება. ამიტომ არ უნდა გაგვიკვირდეს, თუ ერთ დღეს მხნედ, მეორე დღეს კი უენერგიოდ გავიღვიძეთ.
დაძაბული სოციო-პოლიტიკური ფონი თავისთავად წარმოადგენს რისკ-ფაქტორს, რომ ჩვენი ფსიქიკური კეთილდღეობა გაუარესდეს, ამიტომ გახანგრძლივებული კრიზისის დროს განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ საკუთარ თავზე ვიზრუნოთ.
გვახსოვდეს, რომ მხოლოდ ასე შევძლებთ სხვების დახმარებასაც.
კრიზისით გამოფიტვისას შესაძლოა განვიცდიდეთ როგორც ფსიქიკურ, ისე ფიზიკურ სიმპტომებს და თავს ისე ვგრძნობდეთ, თითქოს ვირუსი შეგვეყარა.
ხანგრძლივ კრიზისში ყოფნისას ხუთი “მ”-ის მეთოდი დაგვეხმარება:
Მოვუსმინოთ
- Საკუთარ თავს – რისი თქმა სურს ჩვენთვის, რა სჭირდება ჩვენგან, რას გრძნობს;
- Მათ, ვინც ასევე კრიზისში იმყოფება, როგორ უმკლავდება ამ სიტუაციას, რა ეხმარება, რა რეკომენდაცია ექნებოდა ჩვენთვის
მოველაპარაკოთ
- შევუთანხმდეთ საკუთარ თავს – როგორი გვინდა იყოს ჩვენი ყოველდღიური რუტინა, რა არის ის, რაც არსებითია ჩვენთვის, რომელსაც არ დავთმობთ მიუხედავად რთული სოციო-პოლიტიკური მოცემულობისა;
- სხვებს – როდის შეუძლიათ გვესაუბრონ მიმდინარე მოვლენებზე, როდის გვსურს სიახლეებისგან დასვენება, ვაჩვენოთ, როგორია ჩვენი პირადი საზღვრები და ავუხსნათ რამდენად მნიშვნელოვანია მათი დაცვა ჩვენი ფსიქიკური ჯანმრთელობისთვის.
მივიღოთ
- Საკუთარი მდგომარეობა – ზოგჯერ სიმშვიდეს ქაოსი ცვლის, იმედს კი უიმედობა, ემოციებიც იცვლებიან და თითოეულს აქვს დაცვითი ფუნქცია. Მივიღოთ, რომ სევდიანები, გაბრაზებულები ან შეშინებულები შეიძლება ვიყოთ;
- მოცემულობა – ყოველთვის ვერ გავაკონტროლებთ ჩვენ გარშემო მიმდინარე მოვლენებს, ზოგჯერ კრიზისის კონტროლი ჩვენს შესაძლებლობებს აღემატება.
მოვუაროთ
- Საკუთარ თავს – მივცეთ დასვენებისა და ძილის უფლება, გამოვნახოთ დრო იმ ჩვევებისთვისაც, რომლებიც წარსულში სიამოვნებას გვანიჭებდა, მაგალითად, კითხვა, ფილმის ყურება, სპორტული აქტივობა და სხვა;
- სხვებს – თუ თავს მეტ-ნაკლებად სტაბილურად ვგრძნობთ, შეგვიძლია სხვებს შევთავაზოთ დახმარება, გავუზიაროთ გამოცდილება, ვიზრუნოთ მათ ფსიქოგანათლებაზე.
მივმართოთ
- გარშემომყოფებს – გავუზიაროთ სანდო ადამიანებს ჩვენი წუხილი, როგორ ვგრძნობთ თავს;
- სპეციალისტს – როდესაც ვგრძნობთ, რომ ჩვენი სიმპტომები ძლიერდება და ხელს გვიშლის ყოველდღიურ ფუნქციონირებაში, მივმართოთ სპეციალისტს.
რა უნდა გვახსოვდეს კრიზისის დროს
გვახსოვდეს,
ყველაფერი შეიძლება მოხდეს
ყველაზე კატასტროფული მომავლის სცენარის წარმოდგენა არ ნიშნავს, რომ ის აუცილებლად მოხდება.
რეალობა მრავალფეროვანია
Მიუხედავად იმისა, რომ ხანდახან ასე ჩანს, Სამყარო შავ-თეთრ პოლუსებად არაა დაყოფილი.
მარტო არ ვართ
Ზოგჯერ გვეჩვენება, რომ არავინ განიცდის ისე, როგორც ჩვენ და არავის ესმის რას ვგრძნობთ, თუმცა რთულ დღეებს ყველა თავისებურად, ზოგჯერ უხილავი გზებით უმკლავდება.
რაღაც აუცილებლად შეიცვლება
Როცა კრიზისს ბოლო არ უჩანს კონტროლის განცდას ვკარგავთ და გვგონია, რომ არასოდეს დამთავრდება ასეთი მძიმე დღეები, თუმცა ასე არ არის. გავიხსენოთ რთული მომენტები წარსულიდან, რომლებიც დღეს სიამაყით გვავსებს და მხნეობას გვმატებს.
ბევრი რამ უკვე ვიცით
სირთულეებთან გამკლავების გამოცდილება და ის, რაც წარსულში გადაგვხდენია, გვეხმარება, რომ დღეს უფრო ყოჩაღად/მედგრად ვუპასუხოთ გამოწვევებს.